PR Đen – một cuốn sách nên đọc của người học và làm truyền thông.
Có lẽ, mọi ánh sáng đều bắt đầu từ bóng tối. Và đôi khi, để hiểu được giá trị của sự thật, con người phải dấn bước vào vùng mù mịt nhất của nhận thức. PR Đen không chỉ kể câu chuyện về một tổ chức thao túng truyền thông, mà còn soi rọi lại cách chúng ta – những kẻ tin rằng mình tỉnh táo vẫn có thể bị dẫn dắt bởi chính thứ ánh sáng mình tôn thờ. “Bóng đêm khởi sinh” vì thế không đơn thuần là khởi đầu của một tác phẩm, mà là lời mời bước vào hành trình đối diện với phần tối trong chính nghề nghiệp mà ta lựa chọn – ngành truyền thông.
“Bóng đêm khởi sinh” là Hồi I của tác phẩm PR Đen được viết bởi Tác giả Lê Trần Bảo Phương sẽ mở ra một thế giới nơi quyền lực không còn nằm trong tay những người cầm súng, mà trong tay kẻ biết cách viết lại sự thật, xác lập chân lý do mình tạo ra. Ở đó, Amory – thiên tài PR, hiện lên như một biểu tượng vừa rực rỡ, vừa lạnh lẽo. Anh không giết người, nhưng có thể khiến cả một quốc gia thay đổi thái độ chỉ bằng một hashtag. Anh không nói dối, nhưng biết cách khiến sự thật trở nên vô nghĩa, hoặc có nghĩa theo cách anh muốn.
Thế giới mà Amory sống được dựng nên bằng những con số: KPI, dữ liệu, lượt xem, tỷ lệ tương tác,… Đó là nơi mà đạo đức không biến mất, nó chỉ bị “định giá lại”, bị thách thức, bị “kỳ kè bớt một thêm hai” (ý thơ của Nguyễn Du) để hợp túi người mua vừa lòng kẻ bán. Một chiến dịch thành công không được đo bằng lương tâm, mà bằng phần trăm độ phủ – thứ độ phủ theo ý Amory và những khách hàng chịu chi. Những người đó ẩn danh, vô diện, hay đúng hơn không ai được quyền biết đến. Đọc những trang đầu, tôi nghĩ đến nghề mình đang theo học: truyền thông. Chúng ta vẫn nói về “sự thật”, về “tác động tích cực”, về những lợi ích xã hội của truyền thông. Nhưng rồi, phải chăng sức mạnh lớn nhất của truyền thông không nằm ở việc tạo ra điều đúng, mà ở khả năng khiến điều sai trở nên hợp lý? Chúng ta hoài nghi.
“Trong thế giới này, kẻ mạnh là kẻ đúng”
PR Đen không chỉ kể một câu chuyện; nó bóc trần một ngành nghề, một thứ truyền thông đầy mê hoặc mà nếu ta không đủ tỉnh táo, ta có thể bị nuốt chửng dù ở phe truyền tin hay phe nhận thông điệp. Trong khung cảnh đèn neon lạnh lẽo của một tòa nhà cắt ngang bầu trời San Francisco, khi Amory quan sát thế giới qua màn hình, tôi thấy bóng mình trong đó – một người trẻ say mê với con chữ, với chiến lược, với khả năng “thao túng cảm xúc” của khán giả. Nhưng rồi, câu hỏi hiện lên đầy day dứt: Nếu mọi thứ đều có thể thiết kế được, thì điều gì còn là thật? Và càng đau đớn hơn khi: Ta có đang như họ – những con người bị quyền lực làm cho mê muội, đắm đuối?
Những trang đầu của tác phẩm khiến tôi nghĩ đến lý do cho lựa chọn của một người tự nguyện bước vào bóng tối. Người ta có xu hướng tìm đến ánh sáng nhưng Amory thì không. Anh tin rằng trong bóng tối: mình có thể kiểm soát được hỗn loạn. Amory chọn bóng tối như một cách để sắp xếp lại thế giới, rất lạnh lùng, logic, và đầy tính toán. Anh không tin vào thiện – ác, chỉ tin vào sự vận hành hoàn hảo của hệ thống. Và dần dần, chúng ta nhận thấy GBPR giống một sinh thể hơn là một tổ chức. Chúng nhanh nhạy trong các chiến dịch, hoạt động tối đa sức lực của mình trước bất kỳ những biến động nào và “tự hào” khi mọi thứ đều đi theo con đường được xây theo ý chúng. Phải chăng, chính ta cũng đang sống trong một thế giới nơi hệ thống tự vận hành, còn con người chỉ là công cụ tinh vi trong bộ máy mà chính họ tạo ra hệt như GBPR?
Thế nhưng giữa tầng tầng lạnh lẽo ấy, vẫn có một tia sáng le lói từ Lena Sharma, giáo sư Oxford, người tin vào “ngọn nến của sự thật”. Hình ảnh ấy đẹp một cách yếu ớt, nhưng chính sự yếu ớt đó mới khiến nó thật đến nghẹn lòng. Vì chỉ có kẻ yếu mới biết sợ và chỉ có người sợ mới biết trân quý ánh sáng. Tôi nghĩ, chúng ta cần đi sâu hơn vào PR Đen để hiểu thêm rằng rồi ai sẽ thực sự chiến thắng tại nơi thật giả lẫn lộn này.
Khoảnh khắc khép lại Hồi I, tôi không còn thấy Amory là phản diện và đôi phần thấy thương cho nhân vật này. Anh giống một tấm gương soi cho thế hệ trẻ làm truyền thông – những người thông minh, tài năng, nhưng có thể quên mất rằng sự thật không phải là thứ để bán như một món hàng hóa. “Bóng đêm khởi sinh” không dọa dẫm ta bằng ác mộng, nó khiến ta sợ bằng điều thật nhất: chính khả năng biện minh cho cái sai trong ta. Để một lúc nào đó, ta thấy mình dù sai nhưng chẳng thể quay lại như ngày đầu. Rằng, chính ta đã bị mất kiểm soát trong đường hầm bóng tối mà từng tin rồi mình sẽ trị vì nơi này.
Có lẽ, mỗi người làm truyền thông đều có một phần Amory trong mình – khao khát kiểm soát, muốn định nghĩa đúng sai bằng lý lẽ riêng. Nhưng chỉ khi nhìn thấy bóng đêm ấy trong chính mình, ta mới có thể giữ lại một chút ánh sáng. Và biết đâu, chính khi ta dám soi vào bóng tối trong mình, ta sẽ hiểu vì sao “vũ trụ Black PR” vẫn còn tiếp diễn – nơi mỗi người làm nghề đều có một vai trong cuộc chơi giữa sự thật và dối trá.
Độc giả có thể bước sâu hơn vào thế giới ấy qua Black PR Universe tại blackprofficial.com. Đây là cuốn sách được phát hành miễn phí dưới dạng ebook tại Việt Nam, và với mức phí chỉ $2.97 trên Amazon.
Viết bởi: Phạm Than – sinh viên năm 3 ngành Quan hệ Công chúng tại Việt Nam
Nguồn: https://www.brandsvietnam.com/congdong/topic/hoi-i-pr-den-bong-dem-khoi-sinh-khi-dao-duc-bi-dinh-gia
